علت ریزش مو در مردان و زنان

ساختار مو

پیش از آنکه در مورد علت ریزش مو صحبت کنیم، شاید بد نباشد که با ساختار مو بیشتر آشنا شویم تا دلایل ریزش مو را بهتر درک کنیم. آخرین لایه پوست سر ما اپیدرم نام دارد، و لایه پایین آن را دِرم می نامند. در ناحیه اتصال این دو لایه، کیسه هایی از اپیدرم به درون درم فرو رفته اند که به آنها فولیکول می گویند و حاوی موادِ لازم برای رشد یک تار مو می باشند. اما در زبان عامیانه، آن بخشی از مو که درون پوست است را ریشه مو و بخشی که از پوست بیرون آمده است را ساقه مو می نامند.

از طرف دیگر هر تار مو که از پوست سر بیرون می آید حاوی سه لایه مختلف است. درونی ترین لایه، مغز مو یا مِدولا Medulla نام دارد که عملا مسئول استحکام و راست ایستادن مو می باشد. لایه میانی که یکی از مهمترین لایه هاست، کورتکس Cortex یا پوسته مو نامیده می شود. کورتکس تعیین کننده انعطاف پذیری، رنگ و بافت مو می باشد. این لایه از رشته های طناب مانندی از پروتئین درست شده است که حاوی یک نوع پلیمر کربنی-اکسیژنی است که ملانین نامیده می شود. ملانین در زبان عامیانه به رنگدانه مو معروف است. اما ملانین یک ویژگی مهم دارد، جذب تابش های زیان بار فرا بنفش UV رسیده از خورشید. نهایتا لایه بیرونی مو کوتیکول Cuticle نام دارد و از سلول های مرده ای درست شده است که بصورتِ پولک های ماهی به دور لایه میانی مو کشیده شده اند. پولک های کوتیکول شفاف هستند و رنگ ملانین های مو را از خود عبور می دهند.

حال که به ساختار مو پی برده ایم، می توانیم به صورت دقیق تری به علت ریزش مو نگاهی بیندازیم.

علت ریزش مو

علت های ریزش مو در مردان و زنانمیزان رشد مو روی بدن و ضخامت آن، همچنین میزان ریزش موهایتان به طور معمول به ژن های شما وابسته است. زمانی که شرایط موی روی بدن شما به طور ناگهانی تغییر می کند، این می تواند نشانه ای از بروز مشکل باشد که معمولا با ریزش مو همراه است. اما نشانه های این ریزش چی می باشند؟ در ادامه با برخی از این نشانه های هشدار برای ریزش و کم پشتی موهها بیشتر آشنا می شویم.

1- اثر هورمون های مردانه در ریزش مو

افزایش ناگهانی در رشد یا ریزش مو در زنان اغلب به واسطه یک بی تعادلی در هورمون های مردانه (آندروژن ها) که به طور طبیعی در مردان و زنان به مقادیر مختلف وجود دارند، رخ می دهد. به عنوان مثال، افزایش تولید هورمون تستوسترون می تواند به افزایش رشد مو روی بدن منجر شود. این شرایط هیرسوتیسم یا پرمویی نام دارد که به رشد ناخواسته مو با الگوی مردانه در زنان گفته می شود. رشد مو با الگوی مردانه به رویش مو در قسمت هایی مانند بالای ناف، سینه، یا قسمت بالایی پشت بدن گفته می شود. همانند الگوی رویش مو مردانه، الگوی ریزش موی مردانه در زنان نیز نشانه ای از تغییر در سطوح هورمون های مردانه است که خود را در کم پشتی موهها هم می تواند نشان دهد. زمانی که سطوح استروژن طی دوران یائسگی کاهش یافته و در نتیجه، سطوح تستوسترون افزایش می یابد، بسیاری از زنان با نازک شدن تارهای موی سر و ضخیم شدن تارهای موی صورت مواجه می شوند. حتی ممکن است رویش مو روی چانه رخ دهد.

۲- سندرم تخمدان پلی کیستیک

سندرم تخمدان پلی کیستیک بیماری است که به واسطه یک بی تعادلی در هورمون های جنسی رخ می دهد و از هر 10 زن در سن باروری، تقریبا یک نفر را تحت تاثیر قرار می دهد. این شرایط می تواند موجب مشکلاتی در عملکرد تخمدان ها شود که وظیفه تولید تخمک و رهاسازی آن در هر ماه به عنوان بخشی از چرخه قاعدگی را بر عهده دارند. در صورت ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک، تخمک ممکن است دارای مشکلات رشد بوده یا در زمان مقرر آزاد نشود. سندرم تخمدان پلی کیستیک می تواند موجب برخی علائم مانند قاعدگی های نامنظم، آکنه بزرگسالان، نازک شدن و یا کم پشتی مو، یا رشد بیش از حد موی زائد روی صورت، چانه یا دیگر بخش های بدن شود. این شرایط به واسطه افزایش تولید تستوسترون در بدن رخ می دهد که رشد بیش از حد موی بدن را موجب می شود.

۳- کمبود آهن

هر فردی دارای یک چرخه مو است. برخی افراد به طور طبیعی ریزش مو در بهار و پاییز و برخی دیگر در تابستان و زمستان را تجربه می کنند. اما ریزش موی قابل توجه در بدن و سر می تواند به کم خونی یا آنمی، یا کمبود آهن در خون اشاره داشته باشد. افرادی که رژیم های غذایی گیاهخواری و وگان را دنبال می کنند و قاعدگی های سنگین را تجربه می کنند، در معرض خطر بیشتری برای مواجهه با این شرایط قرار دارند که به ریزش مو، شکنندگی ناخن ها، و هوس های غذایی عجیب منجر می شود. همچنین این نارسایی تاثیر بسیار بالایی بر روی کم پشتی موهها می تواند داشته باشد. اگر به مشکل کمبود آهن در بدن خود مشکوک هستید برای انجام آزمایش خون به پزشک مراجعه کنید.

۴- کم کاری تیروئید و اثر آن در ریزش مو

تیروئید غده ای کوچک و پروانه ای شکل در جلوی گردن است و هورمون هایی را ترشح می کند که چگونگی استفاده بدن از انرژی را کنترل می کنند. زمانی که هورمون های تیروئید به میزان کافی ترشح نمی شوند، سرعت بسیاری از عملکردهای بدن، از جمله رشد مو کند می شوند. ریزش موی مرتبط با تیروئید دارای علائم خاصی است. اگر با ریزش ابرو و شکنندگی ناخن ها مواجه هستید، ممکن است یک مشکل تیروئید در پس این شرایط قرار داشته باشد. از طریق آزمایش خون می توانید سطوح هورمون های تیروئید را بررسی کنید.

۵- تغییر سطوح هورمون استروژن

مقدار استروژن در بدن شما می تواند بر شرایط موی سر و بدن تاثیرگذار باشد. زمانی که سطوح استروژن بالا است، تارهای مو ضخیم‌تر از حد معمول شده و سطوح پایین این هورمون می تواند به ریزش مو منجر شود. یک تغییر ناگهانی در سطوح استروژن – به عنوان مثال، پس از بارداری یا توقف مصرف قرص های ضد بارداری – می تواند به ریزش موی موقتی منجر شود.

۶- عوارض جانبی داروهای مصرفی

برخی داروها می توانند اثر مستقیم بر موی بدن داشته باشند. برخی از جمله داروهای ضد افسردگی و ضد انعقاد خون می توانند موجب ریزش موی موقت، به طور معمول طی فرآیندی به نام تلوژن افلوویوم شوند. این نوع ریزش مو می تواند پس از بارداری، جراحی های بزرگ، کاهش وزن چشمگیر یا استرس شدید رخ دهد. برخی داروها نیز می توانند موجب رویش مو از جمله رشد موهای زائد بدن شوند که از آن جمله می توان به تستوسترون، دانازول (یک آندروژن)، فنی‌توئین (یک ضد تشنج)، و گلوکوکورتیکوئیدها (نوعی استروئید) اشاره کرد. در بیشتر موارد، تغییرات ایجاد شده در شرایط مو دائمی نیستند و زمانی که مصرف دارو به پایان می رسد، شرایط به حالت عادی باز می گردد.

۷- مشکل خودایمنی

اگرچه نادر است اما گاهی اوقات سیستم ایمنی از کنترل خارج شده و به فولیکول های مو حمله می کند. این می تواند به ریزش مو به صورت وصله های گرد و عجیب که به نام آلوپسی آره‌آتا یا طاسی منطقه ای شناخته می شود، از دست دادن کل موی سر که به نام آلوپسی توتالیس شناخته می شود یا از دست دادن موی سر و بدن، از جمله ابروها و مژه ها، که به نام آلوپسی یونیورسالیس منجر شود. این شرایط به طور معمول با استروئیدهای سیستمیک درمان می شوند و مو دوباره رشد می کند.

۸- تومور

اگر هیرسوتیسم به طور ناگهانی و چشمگیر شکل گرفته است و سطوح تسوسترون و دهیدرواپی آندروسترون سولفات (یک آزمایش خون هر دو را مشخص می کند) بسیار بالا هستند، شما ممکن است دارای یک تومور باشید که هورمون های مردانه ترشح می کند و پروفایل هورمونی در بدن شما را چنان تغییر داده که به رشد سریع مو منجر شده است. در این موارد، پزشک به دنبال یک تومور غده آدرنال یا تخمدان است. این شرایطی شایع نیست اما موردی است که پزشک بررسی خواهد کرد.

در پایان باید اشاره کرد، در شرایطی که تغییرات موی بدن و یا کم پشتی می تواند به یک مشکل سلامت زمینه ای اشاره داشته باشد، اما همواره به معنای بروز مشکلی جدی نیست. با این وجود، اگر با رشد موی جدید، تغییرات در رویش و ریزش مو روی صورت، فک، چانه یا سینه مواجه هستید، بهترین گزینه مراجعه به پزشک برای بررسی دقیق شرایط است. معاینه توسط پزشک می تواند به تشخیص دلیل و در صورت نیاز آغاز درمان کمک کند.

منابع: عصر ایران
تصحیح توسط پاکی مارکت